“Muốn trở nên người quân nhân mới, xứng đáng với cái vinh hạnh đứng trong quân đội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, thì mỗi chiến sĩ, từ trên đến dưới, các cấp bậc đều phải nghiên cứu, học tập, luôn luôn cầu tiến bộ”. Lời dạy trên được Bác viết trong Thư gửi Quân sự Tập san, năm 1948.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức sâu sắc rằng, người chiến sĩ chính là nhân tố quyết định mọi thắng lợi. Người chiến sĩ quân đội mới phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, tri thức về quân sự, trình độ văn hóa và sức khỏe dồi dào, là những con người dám “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Việc học, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh phải quán triệt quan điểm Người viết trong thư gửi Quân sự Tập san (Tạp chí Quốc phòng toàn dân hiện nay): “Nghiên cứu mà không thực hành là nghiên cứu suông. Thực hành mà không nghiên cứu thì thường hay bị mù quáng. Vậy cần phải nghiên cứu kinh nghiệm cũ để giúp cho thực hành mới, lại đem thực hành mới để phát triển kinh nghiệm cũ, làm cho nó đầy đủ, dồi dào thêm”. Bác cũng nhấn mạnh về mục đích của học tập: “Học để tiến bộ mãi, càng tiến bộ càng thấy cần phải học”. Người cũng chỉ ra phương pháp học tập: “Học ở nhà trường, học ở thầy, học ở bạn, học trong sách vở và học nhân dân”. Quá trình lao động, làm việc là quá trình tự học tập, tích lũy, bổ sung kinh nghiệm và đúc kết kiến thức từ thực tiễn.
Học tập và làm theo lời Bác dạy, công tác huấn luyện trong quân đội được đổi mới theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, sát thực tế chiến đấu, nhiệm vụ, địa bàn hoạt động, cũng như yêu cầu tác chiến, trong điều kiện sử dụng vũ khí công nghệ cao; chú trọng diễn tập hiệp đồng quân binh chủng, diễn tập cơ động và diễn tập khu vực phòng thủ, đáp ứng yêu cầu tác chiến mới. Xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đòi hỏi phải đồng bộ cả con người và vũ khí, trang bị. Trước hết phải nâng cao chất lượng tuyển quân và chất lượng giáo dục, đào tạo, huấn luyện, để mỗi quân nhân, nhất là đội ngũ sĩ quan có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, phẩm chất đạo đức và trình độ kỹ, chiến thuật tốt, có tư duy đổi mới, nhạy bén, sáng tạo; trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khoa học-công nghệ, ngoại ngữ, tin học đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm, làm chủ vũ khí, trang bị, phương tiện kỹ thuật hiện đại, chịu đựng gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội phải ra sức học tập chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học kỹ thuật, vững về bản lĩnh, giỏi về chuyên môn, phải thường xuyên học tập, học suốt đời, kiên quyết đấu tranh với bệnh tự mãn, lười học tập, rèn luyện.
____________
Tối ngày 27/4/1945, Hồ Chí Minh gặp Thiếu tá Acsimét Patti (Archimed Patty), người đứng đầu đơn vị tình báo chiến lược Mỹ OSS tại Côn Minh (Trung Quốc). Cuộc gặp diễn ra tại một quán trà trong một ngôi làng gần Tĩnh Tây. Bác đã cung cấp cho phía Mỹ tình hình về nạn đói đang diễn ra ở miền Bắc Việt Nam, về ý đồ của Pháp và Trung Quốc đối với Đông Dương, bày tỏ rằng: Việt Minh sẵn sàng hợp tác với người Mỹ khi nào thấy thích hợp và thông báo đang chuẩn bị thành lập một Chính phủ Việt Nam dân chủ độc lập. Những ấn tượng đầu tiên về Hồ Chí Minh được A.Patti viết lại trong hồi ức: “Con người mảnh khảnh, nhỏ bé và kỳ lạ ấy gặp tôi với nụ cười niềm nở. Ông Hồ không yêu cầu gì cả, ông chỉ trình bày cho tôi nghe giá trị tiềm tàng của tổ chức quân sự, chính trị của mình”.
Chỉ một năm sau, ngày 27/4/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp phái viên của Đài Vô tuyến điện Pari đến xin được thu thanh ý kiến và ba bài hát: “Tiến quân ca”, “Diệt phát xít” và “Hồ Chí Minh muôn năm” để gửi về Pháp. Lúc chia tay, Bác nói: “Tôi gửi lời chào thân ái dân tộc Pháp. Mặc dù có những trở lực hiện thời, tôi tin rằng sự hợp tác dân tộc Pháp và Việt sẽ đi đến kết quả vì hai dân tộc cùng theo đuổi lý tưởng chung: Tự do, bình đẳng, bác ái”.
Ngày 27/4/1949, Bác viết thư gửi Trường Lục quân Trần Quốc Tuấn nhân lễ tốt nghiệp khoá 4, căn dặn: “Các chú học rồi. Bây giờ phải hành. Trong lúc hành, phải học thêm mãi. Nhiệm vụ của các chú là: Giúp đẩy mạnh cuộc cầm cự và chuẩn bị tổng phản công. Mong các chú hăng hái thi đua làm tròn nhiệm vụ. Và muốn làm tròn nhiệm vụ thì ngoài kỹ thuật, còn phải giữ vững đạo đức của quân nhân là: Trí, nhân, tín, dũng, liêm”.
Ngày 27/4/1962, đến thăm Trường Mẫu giáo Sao Sáng ở phố Nguyễn Thượng Hiền (Hà Nội) Bác động viên: “Công tác mẫu giáo còn mới mẻ và nhiều khó khăn... Sau này lớn lên, các cháu trở thành người như thế nào đều có công của các cô mẫu giáo dạy cháu đầu tiên”.
Ngày 27/4/1964, trong thư gửi cho giáo viên và học sinh Trường Phổ thông cấp III Đức Thọ, Hà Tĩnh nhân dịp nhà trường được mang tên “Trần Phú”, Bác động viên: “Đó là một vinh dự lớn cho nhà trường. Đồng chí Trần Phú là một người con ưu tú của Đảng và của nhân dân, đã oanh liệt hy sinh cho cách mạng”. Trong sách “Vừa đi đường vừa kể chuyện” (ký T.Lan), Bác viết: Đồng chí Trần Phú là một trong những thanh niên đầu tiên sang học ở Ban Huấn luyện chính trị tại Quảng Châu rồi tham gia Hội Thanh niên cách mạng đồng chí và được giới thiệu đi học ở Mátxcơva một thời gian. Vào khoảng tháng 4 năm 1930, đồng chí Trần Phú trở lại Trung Quốc gặp Bác bàn bạc công việc Đảng rồi về nước hoạt động. Tháng 10/1930, Trung ương họp Hội nghị lần thứ nhất chính thức bầu đồng chí làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Là người rất thông minh, hăng hái và cần cù, đồng chí Trần Phú làm được nhiều việc quan trọng cho Đảng, tuy chỉ hoạt động được non một năm".